


űródło: Nowości Włocławskie (11.08.2002) - strona 1

űródło: Puls Regionu 17-23.02.2006
. Dokument pergaminowy , przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, skan w zbiorach autora. Pierwszy raz publikowany na stronach internetowych, dzięki uprzejmości Archiwum Akt Dawnych w Warszawie.

TOWARZYSTWO STRZELECKIE
Miasto Włocławek będąc od roku 1795 własnością beneficjalną biskupów kujawskich, wraz z przyległymi osadami i młynami, przez tych że biskupów na miejscu obszernych lasów erygowanymi, podległe wyłącznej ich jurysdykcji, miało różne przywileje nadania. Z ważniejszych co do treści i charakteru, na uwagę zasługuje szczególniej przywilej biskupa Włocławskiego i Pomorskiego Stanisława Karnkowskiego z dn. 7 stycznia 1577 r., świadczący jak ten światły biskup, obok nieustannej pracy w sprawach politycznych i duchownych dla dobra kraju podejmowanych, obok ustawicznego wojowania z szerzącym się wówczas protestantyzmem w Polsce, troskliwym było umoralnienie i podniesienie bytu materialnego swego rezydencjonalnego miasta. Oprócz niektórych dotacji na korzyść obywateli miejskich wznowił on zaniedbane przez wypadki krajowe w mieście Włocławku bractwo czyli Towarzystwo Strzeleckie, tak zwane kurkowe, w którym wielu kupców i fabrykantów z innych miast brało udział i dla których osobną w tym przywileju przepisał ordynację a to dla wprawy mieszkańców w sztukę strzelania i nabierania towarzyskiej ogłady i zręczności. Kto pierwszym celnym strzałem strąci drewnianego kogutka czyli kurka, ten przy pełnej ceremonii ogłoszony był królem strzeleckim i wolnym przez rok od wszelkich powinności miejskich, a nadto dostawał bezpłatnie drzewo na swoje potrzeby z lasów biskupich. Termin dla tej zabawy wyznaczony był na Zielone Światki i mógł trwać nie dłużej nad dni trzy. Mylnie zatem utrzymywano jakoby tylko jedno w Krakowie istniało towarzystwo strzeleckie w Polsce. Podobne towarzystw strzeleckie z upoważnienia rządu przed kilkudziesięcioma laty zaprowadzone zostały w kraju tutejszym po samych tylko miastach fabrycznych, jako to: Łódź, Zgierzu, Pabianicach, Zduńskiej Woli, Konstantynowie i Tomaszowie, osiedlonych przez fabrykantów niemieckich. Czy w Włocławku nie mogło by być wznowienie? Kilka rodzajów było praw i przywilejów miast polskich, mianowicie stare teutońskie czyli niemieckie, królewsko-dworskie, szlacheckie i duchowieństwa. Wszystkie jednak z tych, jakie mi się zdarzyło czytać, znacznie różnią się od przywileju miasta Włocławka z r. 1577, który przełożony z łacińskiego, poniżej zamieszcza się.
PRZYWILEJ MIASTA WŁOCŁAWKA (Przekład z łacińskiego).
W Imię Pańskie Amen. Ku wiecznej pamięci. My Stanisław Karnkowski z Bożej łaski Biskup Włocławski i Pomorski, oznajmiamy wszem wobec i każdemu z osobna, komu o tym wiedzieć należy, że gdy imieniem gminy miasta naszego Włocławka proszono nas pokornie i usilnie abyśmy zarząd tego miasta, My zważywszy, że było by pożądanym aby doszło do wiecznej pamięci potomności jak liczne i wielkie mieliśmy starania o dobro poddanych nam mieszkańców, do której to troskliwości przede wszystkim pobudza nas osobliwa i trwała miłość naszego kościoła, tak iż sądzimy że udzielone przez nas miastu temu dobrodziejstwa do ozdoby samego kościoła i stolicy naszej przyczynią się ku chwale przeto Boga Wszechmocnego, po dojrzałym naszym rozważaniu, za wezwaniem do rady czcigodnego Collegium braci naszych prałatów i kanoników kościoła naszego katedralnego Włocławskiego i wyraźnym Ich przyzwoleniem, prawo czyli przywilej ten dajemy, darujemy i przyznajemy obywatelom naszym, jako dowód stałej i najszczerszej chęci naszej ozdobienia i podniesienia tego miasta, pragnąc aby świadectwem o tym przekazane była potomność. Przywileju zaś tego w szczególności osnowa jest następująca: ..... Osądziliśmy wreszcie iż bardzo wielu na tym zależy, ażeby młodzież tego naszego miasta nie była bezczynna i niekarna; przeto na wniesioną do nas prośbę wznawiamy Bractwo sztuki strzeleckiej z Kuszy, które jako dawniej było przez poprzedników naszych ustanowione świadectwami jest stwierdzone, lecz przez czas wszystko niszczący i wskutek klęski pożaru przywilej bractwa tego dotychczas jak utrzymują zaginął, który my tu przywracamy i odnawiamy, zalecając zachować na zawsze zwyczaj, ażeby corocznie w właściwym miejscu i czasie, mianowicie podczas uroczystości Zielonych świąt, strzelano i strącono drewnianego Kurka. Nadto mieć chcemy i zalecamy ażeby w wspomnianym bractwie strzeleckim burmistrz z radnymi, oraz wójt z ławnikami i wszyscy kupcy uczestniczyli. Przy takowym strzelaniu burmistrz z radnymi mają być osobiście, zaprowadzić porządek miedzy strzelającymi, przy czym z urzędu swego zapobiegać kłótni i aż do końca ćwiczenia strzeleckiego pilnować spokojności. Gdyby wszakże ktoś spokojność powszechną naruszył, tego zwierzchność miejska z urzędu swego w taki sposób skarci, iż by inni przez to nauczyli się winnego urzędowi posłuszeństwa. Tego rodzaju ćwiczenia maja ukończyć się w ciągu dni trzech, dla tego iż by nie było pozoru, że młodzież zaniedbuje pracę, której się poświęca. Chcemy mieć także ażeby w miejscu strzelniczym były wystawione na widok niektóre małe podarunki ze skarbu gminnego (miejskiego) dla udzielenia ich tym którzy kurkowi drewnianemu głowę, skrzydła lub ogon obetną, ażeby w ten sposób większa wzrastała chęć młodzieży ku wprawie na przyszłość w sztuce strzelania. Kto zaś cały kadłub, czyli całego strąci koguta (kurka) ten będzie dawną nazwą Króla uczczony i przez cały rok ma być od wszelkiej daniny czynszu, podatku tak miejskiego jak grodzkiego i koronnego, oraz miarki słodowej zwolniony. Nadto będzie miał dozwoloną zwózkę drzewa na własny użytek . Zobowiązujemy jednak że owego króla aby z tytułu tych swobód swoich w niedzielę najbliższą przed świętami Zielonych świąt, wyprawił ucztę dla bractwa strzeleckiego i ofiarował klejnot srebrny celem powiększenia kurka srebrnego, pod karą dziesięciu złotych węgierskich rzetelnej wagi, które mają być bractwu strzeleckiemu nieodwołalnie wypłacone. Ażeby zaś z upływem czasu nie powstała wątpliwość lub przeciwne rozumienie któregokolwiek artykułu postanowień naszych, przeto mieć chcemy i żądamy ażeby nasze i naszej kapituły nadania we wszystkich wyżej opisanych punktach przywileju tłumaczone były w duchu rzeczywistego znaczenia i aby były trwałe i wiekuiste. Dla tego też cokolwiek będzie obywatelom naszym i całej gminy naszego miasta Włocławka odstąpiliśmy i udzieliliśmy, pragniemy aby przez wszystkich następców naszych i każdego w szczególne uważanym było jako na wieczne czasy odstąpione, udzielone i darowane, ...
[w:] Borucki M., Zeszyt 9, 10, 11, 12. Włocławek - ZIEMIA KUJAWSKA. Włocławek, Nakładem i Drukiem Hermana Neumana, w Warszawie Skład Główny u Gebethnera i Wolffa 1893, s. 295-304

...Przy odtwarzaniu imiennego składu patrycjatu Włocławka 1787/1788 uwzględniony został zatem w pierwszej kolejności skład osobowy bractwa strzeleckiego, ujęty w inwentarzu Rozrządezenia . W oparciu o ów wykaz, prowadzone było postępowanie nad odtworzeniem włocławskiego patrycjatu. Z grupą osób zrzeszonych w bractwie strzeleckim wiązał się monopol władzy w mieście. Władzę i nadzur nad bractwem pełnił burmistrz i radni miasta. W 1787 roku doszło w bractwie strzeleckim do zmian organizacyjnych, w wyniku których członkowie tegoż bractwa zostali złączeni z członkami bractwa literackiego w jedno bractwo piwowarów. Od tego czasu członkowie byłego bractwa strzeleckiego, oprócz posiadanych już przywilejów otrzymywali uprawnienia cechu piwowarów. Do bractwa mógł należeć każdy mieszkaniec miasta, jednakże wysokość wpisowego nie była czynnikiem zachęcającym. Pierwszeństwo przy wstępowaniu do bractwa mieli synowie piwowarów oraz mężowie córek lub wdów po zmarłych członkach za opłatą 50 złotych polskich. O przyjęciu do bractwa tak zwanych "obcych", roztrzygała zwierzchność miasta bądź zamku, tj. burmistrz lub biskup. Opłata wpisowa dla osób określonych mianem obcych była dwukrotnie wyższa niż dla osób uprzywilejowanych, tj. spokrewnionych z członkami cechu, i wynosiła 100 złotych polskich. Na członków bractwa powołani być mogli wyłącznie ludzie uczciwi i wykształceni, odpowiednio do sprawowania urzędów miejskich. Bractwo strzeleckie w 1787 roku liczyło 37 osób - 22 mężczyzn i 15 kobiet, wdów po zmarłych członkach bractwa. ... Tabela 6. Wykaz członków bractwa strzeleckiego. Parcele i wysokość obciążeń finansowych; Bielecki Stanisław, Przychodzki Augustyn, Kiejs Marek, Skotnicki Bartłomiej, Czechowicz Józef, Koziński Michał, Wośniewicz Jan, Serowski Mikołaj, Ozimiński Stanisław, Orzażewski Tomasz, Niedzielski Ludwik, Wlekliński Józef, Królikowski Franciszek, Trzeciński Piotr, Zarembina Celina, Grekowiczowa Marianna.
Czytaj więcej : Wyznacznik zróżnicowania społecznego i majątkowego [w:] Hofman-Kupisz Joanna - Włocławek 1787 roku. Zabudowa miasta i struktura majątkowo-społeczna mieszkańców, Włocławek 2001 , s. 36-43.

SPIS MIEJSCOWOŚCI I CZŁONKÓW KURKOWYCH BACTW STRZELECKICH W POLSCE [w:] Księga Jubileuszowa Bractwa Kurkowego w Poznaniu 1929
a) CZŁONKOWIE HONOROWI : 1. Cyryl Ratajski, prezydent m. Poznania. Trwa wprowadzania danych (1-4)
b) CZŁONKOWIE ZARZĄDU : 5. Michałowicz Piotr, najstarszy, kupiec i przemysłowiec. Trwa wprowadzania danych (5-14)
c) KORPUS OFICERSKI : 15. TURK LEON (jubilat 25 l.) major i komendant, mistrz piekarski. Trwa wprowadzania danych (15-25)
Król Kurkowy 1929-1930 26. Różycki Franciszek, mistrz rzeźnicki.
d) CZŁONKOWIE CZYNNI : 27. Adamkiewicz Czesław, mistrz piekarski. Trwa wprowadzania danych (27-323)
BNIN BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE ; 1. Iwański Jan, przewodniczący, rolnik. Trwa wprowadzania danych (1-33)
Królami kurkowymi od roku 1919 do obecnego czasu byli: 1919 - Nowak Wojciech 1920 - Werwiński Roman 1921 - Łakomecki Jan 1922 - Ratajczak Jan 1923 - Ratajczak Jan 1924 - Rvtter Józef 1925 - Slosarczyk Franciszek 1926 - Ślosarczyk Franciszek 1927 - Brustman Józef 1928 - Pawłowicz Michał 1929 - Szulc Michał
BOJANOWO BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : 1. Szulczyk Władysław, prezes, I starszy, dowódca odcinka kolejowego Trwa wprowadzania danych (1-49)
BOREK BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : 1. Ciechórski Antoni. Trwa wprowadzania danych (1-59)
SPIS ZARZĄDÓW OD 1919 - 1929 1919 60. Cichowski A., prezes 61. Kozłowski W., zast. prezesa 62. Skrzypiński Ł., sekretarz 63. Weinert J., zast sekretarz 64. Ofierzyński J., Skarbnik 65. Gogólski L., komendant 66. Krupczyński L., zast. komendanta 67. Weiner K., ławnik 69. Kruszewski St., ławnik
1920 70. Ciachowski A., prezes 71. Kruszewski St., zast. prezesa 72. Skrzypiński Ł., sekretarz 73. Weinert J., zast. sekretarza 74. Ofierzyńsdki J., skarbnik 75. Kolendowicz W., zast. komendanta
1921 i 1922 Bez zmian [-]
1923 76. Ciachowski A., prezes 77. Kruszewski St., zast. prezesa 78. Weinert J., sekretarz 79. Skrzypiński Ł., zast. sekretarza 80. Kortz St., skarbnik 81. Kruszczyński J., komendant 82. Twardowski W., zast. komendanta 83. Jarocki A., ławnik 84. Weinert K., ławnik
1924 i 1925 Bez zmian [-]
1926 85. Ciachowski A., prezes 86. Sobański E., zast. prezesa 87. Weinert J., sekretarz 88. Gaciński Fel. zast. sekretarza 89. Gogólski L., komendant 90. Szymkowski J., zast. komendanta 91. Kortz St. skarbnik 92. Jarocki A., łwnik 93. Duszyński Z., ławnik 94. Knopczyński J., łaawnik
1927 95. Dąbkowski Ig., prezes 96. Kruszewski St. zast. prezesa 97. Galiński Fel., sekretarz 98. Bensch E., zast. sekretarza 99. Michalski Fr., skarbnik 100. Gogólski L., komendant 101. Szymkowski J., zast. komendanta 102. Grzegorowicz Cez., ławnik 103. Gruchała J., ławnik 104. Kresse Lud. ławnik
1928 Bez zmian [-]
1929 105. Sobański E., prezes 106. Kruszewski St. zast. prezesa 107. [-]uleczka A., skarbnik 108. Galiński F., sekretarz 109. Bensch E., zast. skarbnika 110. Gogólski L., komendant 111. Szymkowski J., zast. komendanta 112. Gruchała J., ławnik 113. Jarocki A., ławnik 114. Szymkowiak J., strzelmistrz 115. Duszyński Z., porządkowy
SPIS KRÓLI KURKOWYCH od 1919 do 1929 1. 1914 - 1919 Malczewski Tomasz 2. 1920 Duszyński Zygmunt I król kurk. polski 3. 1921 Czywczyński Stanisław 4. 1922 Mielcarewicz Stefan 5. 1923 Langiewicz Józef 6. 1924 Urbański Łukasz 7. 1925 Gogólski Leon 8. 1926 Duszyński Zygmunt 9. 1927 Duszyński Franciszek 10. 1928 Duszyński Zygmunt
BORUJA STARA BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : 1. Spiralski Alfons, prezes rolnik. Trwa wprowadzania danych (1-9)
KOMENDA : 10. Schacht Józef, komendant, kupiec 11. Maciejewski Stefan, zast. komendanta, mistrz obuwniczy
KRÓLOWIE KURKOWY : 12. Korytowski Stanisłąw, król zielonoświąteczny, em. dentysta. 13. Kaminiarz Piotr, król żniwny i strzelmistrz, siodlarz 14. Czajkowski Józef, król urocz. pośw. sztandaru właśc. kamien.
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (15-34)
BRODNICA n/Drw. BRACTWO KURKOWE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-30)
BUDZYŃ BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-30)
BYDGOSZCZ BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-169)
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (170-181)
KRÓLOWIE KURKOWI : Trwa wprowadzanie danych (182-190)
CHEŁMŻA BRACTWEO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-46)
CHODZIEŻ BRACTWO STRZELECKIE http://www.teamsc.com.pl/chodziez/Organizacje/Bractwo_Kurkowe/bractwo_kurkowe.html
CZŁONKOWIE: Trwa wprowadzanie danych (1-49)
CHOINICE BRACTWO KURKOWE - http://www.bractwo.chojnice.blo.pl/
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-8)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (9-37)
CZARNKÓW BRACTWO KURKOWE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-8)
Członkowie Zarządu piastują urzędy bez przerwy od chwili spolszczenia Bractwa w roku 1920
Tegoroczny król kurkowy : Grupiński Czesław, kupiec I. rycerz Wąsikiewicz Stanisław, sekretarz miejski ii. rycerz Mańkowski Leon, mistrz siodlarski
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-71)
CZEMPIŃ BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-47)
DOLSK BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-5)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (6-50)
DZIEWIERZEWO BRACTWEO KURKOWE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-32)
GNIEW BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-37)
GNIEWKOWO BRACTWO KURKOWE
ZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-41)
GNIEZNO BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-4)
KOMENDA : Trwa wprowadzanie danych (5-13)
KRÓL KURKOWY : 14. Pawlak IGNACY, kupiec
CZŁONKOWIE CHONOROWI : Trwa wprowadzanie danych (15-25)
CZŁONKOWIE CZYNNI : Trwa wprowadzanie danych (26-103)
GOLUB BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-24)
GOŁAŃCZ BRACTWO STRZELECKIE
ZARZAD BRACTWA : Trwa wprowadzanie danych (1-36)
GOSTYŃ BRACTWO STZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-5)
KOMENDA : Trwa wprowadzanie danych (6-9)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (10-64)
GRODZISK BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-74)
GRUCZNO BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-9)
Członkowie : Trwa wprowadzanie danych (10-23)
GRUDZIĄDZ BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-14)
CZŁONKOWIE: Trwa wprowadzanie danych (15-115)
INOWROCŁAW BRACTWO SREZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-113)
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (114-124)
JANÓWIEC BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-40)
JARACZEW BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-12)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (13-43)
JAROCIN BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-74)
JUTROSIN BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-46)
KALISZ BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-49)
KARTUZY BRACTWO STRZELECKIE
SPIS KRÓLÓW OD ZAŁOŻENIA : Rok 1923/24 brat Maksymilian Litewski - 1924/25 - Wojciech Witosławski - 1925/26 - Bronisław Mazanowski - 1926/27 - Leon Kostuch - 1927/28 - Emil Lniski - 1928/29 - Emil Lniski
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-56)
KATOWICE BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-83
KCYNIA BRACTWO KURKOWE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-44)
KĘPNO BRACTWO STRZELECKIE - http://www.bractwo.osw.pl/okreg/Kepno/KEPNO.HTM
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-105)
KRÓLAMI KURKOWYMI I RYCERZAMI BYLI : Trwa wprowadzanie danych : (1-27)
KOBYLINA BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-6)
KOMENDANT : 7. Lulkiewicz Wojciech, handlarz
KRÓLOWIE KURKOWI 8. Chudy I Józef, mistrz krawiecki 8. Leczykowicz Piotr, mistrz kołodzejski
RYCERZE : 10. Szelęgowski Ignacy, rolnik 11. Tyczyński Stanisław, rolnik
Członkowie : Trwa wprowadzenia danych (12-82)
KOPANICA BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-69) Król Kurkowy : Mader Wilhelm Pierwszy Rycerz : Ziebiel Paweł Drugi Rycerz : Kaczmarek Feliks
KOŚCIAN BRACTWO STRZELECKIE
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-30)
KOŚCIERZYNA BRACTWO STRZELECKIE - http://www.koscierzyna.gda.pl/1076,artykul.html
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (1-49)
KOWALEWO BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-9)
KRÓL : Trwa wprowadzanie danych (10-13)
Członek Honorowy 14. Kuchler Kazimierz, burmistrz
CHORĄŻOWIE : Trwa wprowadzanie danych (15-17)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (18-44)
KOŻMIN BRACTWO STRZELECKIE
ZARZĄD : Trwa wprowadzanie danych (1-12)
CZŁONKOWIE CHONOROWI : Trwa wprowadzanie danych (13-15)
CZŁONKOWIE CZYNNI : Trwa wprowadzanie danych (16-98)
CZŁONKOWIE NIECZYNNI : Trwa wprowadzanie danych (99-115)
KÓRNIK BRACTWO STRZELECKIE - http://bazy.klon.org.pl/search/info.asp?id=46320
CZŁONKOWIE : Trwaa wprowadzanie danych (1-20)
KRAKÓW BRACTWO STRZELECKIE - http://www.bractwo-kurkowe.pl/ , http://www.mhk.pl/tradycja_malykrol.php
CZŁONKOWIE RADY ZAWIADOWCZEJ : Trwa wprowadzanie danych (1-18)
CZŁONKOWIE : Trwa wprowadzanie danych (19-190)
KROBIA BRACTWO STRZELECKIE - http://www.bractwo.krobia.pl/index.html
Bractwa Kurkowe na Ziemiach Polskich http://bractwaslaskie.republika.pl/historia2.html Bractwa kurkowe w Rzeczypospolitej Polskiej http://pl.wikipedia.org/wiki/Bractwa_kurkowe_w_Rzeczypospolitej_Polskiej
Strona jest w rozbudowie
|